Γνωρίζω με την ενασχόλησή μου με τον Βίκτορα Ουγκώ, ότι το επίθετο του προέρχεται από τη λέξη «Πνεύμα», (απ’ όπου και οι Ουγενότοι).
Ο ψυχαναλυτής του Νίκου Νίκου Καζαντζάκη (τον οποίον περιγράφει γλαφυρότατα στη μυθιστορηματική του αυτοβιογραφία “Αναφορά στον Γκρέκο Βίλελμ Στέκελ”) είχε παρατηρήσει ότι το όνομα κάπου συχνά παίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή του.
Φυσικά δεν υπάρχει τίποτε το μεταφυσικό σ’ αυτό. Είχε αποδειχτεί ότι τα μωρά αρέσκονται πολύ στο να ακούνε το όνομά τους. Τα σκυλάκια κουνάνε την ουρά τους ενθουσιασμένα όταν ακούνε το όνομά τους. Και ο μέγας κυνόφιλος Σοπενχάουερ παρατηρούσε ότι ποτέ δεν ψεύδονται.

Το ίδιο ισχύει και για μας, έστω κι αν για εμάς το ψέμα δεν μας είναι εντελώς άγνωστο.
Όταν ο καβάφης μιλάει για (παλιές) φωνές αγαπημένες, υποψιάζομαι σφόδρα ότι εννοεί να μας φωνάζουν οι πολύτιμοι νεκροί μας με το όνομά μας.
Στον τηλεφωνητή του ιατρείου μου έχει εγγραφεί -συμπληρωματικά- η φωνή του πατέρα μου να μου μιλάει για να δει αν τον ακούω.
Το όνομά μου και μόνον
– Νιόνιο! – Νιόνιο!

Στα χείλη του, αποκτά ένα αλλόκοτα μεγάλο βάθος, που δεν θα είχε οποιοδήποτε άλλο λεκτικό μόρφωμα. Το ότι δεν είναι υπόθεση στενά δική μου φαίνεται από διάφορες ταινίες όπου ένα όνομα αποκτά τεράστιες αντηχήσεις.
Παραδείγματος χάρη στην έξοχη υπερπαραγωγή της RAI για τον Μάρκο Πόλο, σε σκηνοθεσία του Τζουλιάνο Μονταλέτο, ο πατέρας του Μάρκο -τον οποίον ο γιος περίμενε επί χρόνια να γυρίσει από την Κίνα, αγνοώντας τις προβλέψεις των περισσότερων μακρινών ναυτικών και εμπόρων ότι «θα έχει πεθάνει»- καθώς ετοιμάζονται να ξεκινήσουν ξανά για την Κίνα -αυτή τη φορά μαζί με τον Μάρκο που θα μεγαλουργήσει κυριολεκτικά- ο πατέρας του τον φωνάζει στο λιμάνι: Μάρκο! Μάρκο!

Σ’ αυτή τη λεξούλα κρύβεται όλη η εξαίσια και απέραντη ιστορία που γνωρίζουμε.
Την ίδια λεξούλα θα προσφέρει με πολύ καημό ο Μεγάλος Κουμπλάϊ Χαν όταν θα αποχαιρετήσει 20 χρόνια μετά τον Μάρκο που επιστρέφει.
Γι’ αυτό δεν έχω την παραμικρήν αμφιβολία ότι το ονομάτισμα του Φώσκολου ως «Πνευματικού» (Ούγο) τον επηρέασε αποφασιστικά. Όπως π.χ. είναι αδύνατον να μην επηρέασε τον Καβάφη το ότι, αραβιστί το επίθετο του σημαίνει τον… ποιητή(!)

Έχω συλλέξει 500 τέτοια παραδείγματα τα οποία προτίθεμαι να δημοσιεύσω.
Εννοείται πως ο προσδιορισμός από το όνομα συχνά παίρνει την μορφή της εναντίωσης.
Όπως όταν π.χ. ο συνάδελφος ψυχίατρος Ασκητής διαλέγει να γίνει… Σεξολόγος. Είμαι μια «υπεραναπλήρωσις» της ελλείψεως που δηλώνεται από το όνομά του (κάτι τέτοιο εννοούσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όταν όρκισε τον έξοχο συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο ως Υπουργό Πολιτισμού και του συνέστησε να «διαψεύσει» το επίθετό του!)

Ένα προσωπικό μου βίωμα ήταν πριν από πολλά χρόνια όταν ήρθε μια μητέρα με τον 14χρονο γιο της στο ιατρείο μου.
Σας παρακαλώ, μεταπείστε τον να αφήσει το πάθος του και να γυρίσει στη δουλειά του, στο βουλκανιζατέρ, γιατί χρειαζόμαστε το μεροκάματό του!»
Και ποιο είναι το πάθος του Ορφέα σας;
Η κιθάρα!
Έμεινα άφωνος! Η παράδοσις είχε εισχωρήσει στα ενδότερα της φτωχικής οικογένειας και της καθόριζε το πεπρωμένο!

Ορθότατα, λοιπόν, οι Έλληνες βάφτιζαν τα παιδιά τους με αρχαία Ελληνικά ονόματα, όπως ο Καΐρης έκανε στις Κυδωνίες, το Αϊβαλί, πριν από την Παλιγγενεσία.

Διονύσης Αχιλ. Λιάρος.
Από τις «Επιλογές» του «Ερμή» Ζακύνθου

(35)