Την πρώτη φορά που άκουσα το Βαλς του γοητεύτηκα και δάκρυσα. Ένιωσα σαν να σταμάτησε ο χρόνος και με ένα μαγικό τρόπο μπορούσα να διακτινιστώ σε μιαν άλλη εποχή, όπου κυριαρχούσε ο ρομαντισμός και η αθωότητα.
Αναφέρομαι στον κορυφαίο συνθέτη του 20ού αιώνα, που είχε πει ότι αν του έκοβαν και τα δύο τα χέρια θα συνέθετε μουσική ακόμα και κρατώντας την πένα με τα δόντια του. Ο λόγος για τον Dmitri Shostakovich.
Στη ζωή και το έργο του αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες αν αναλογιστούμε την αντιφατική του σχέση με το σοβιετικό καθεστώς, το οποίο δυο φορές αποκήρυξε τη μουσική του (το 1936 και το 1948). Μάλιστα κατά καιρούς απαγόρευε έργα του. Πέτυχε όμως κάτι σπουδαίο: να γίνει ο δημοφιλέστερος σοβιετικός συνθέτης της γενιάς του και να τιμηθεί με πολυάριθμες διακρίσεις και κρατικά βραβεία, ενώ θήτευσε και στο Ανώτατο Σοβιέτ.
Ο πατέρας του ήταν πολωνικής καταγωγής αλλά λίγοι ίσως γνωρίζουν ότι η μητέρα του είχε ελληνική καταγωγή. Το παράδοξο είναι ότι παρά την οικογενειακή μουσική παράδοση (η μητέρα του ήταν πιανίστρια), ο Dmitri αρχικά δεν έδειχνε καθόλου ενδιαφέρον κι ενθουσιασμό για τη μουσική. Η μητέρα του, όμως, σύντομα κατάφερε να κεντρίσει το ενδιαφέρον του μικρού της Μίτια- όπως ήταν το χαϊδευτικό του γιου της- στο πιάνο.
Και πολύ καλά έκανα, θα λέγαμε, αφού από τα πρώτα κιόλας μαθήματα έδειξε το ταλέντο του, ενώ σε ηλικία 9 ετών έκανε τις πρώτες απόπειρες στη σύνθεση. Το 1919, έγινε δεκτός στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο διηύθυνε ο συνθέτης Αλεξάντερ Γκλαζούνοφ. Εκείνος Γκλαζούνοφ παρακολουθούσε με εξαιρετικό ενδιαφέρον την πρόοδο του νεαρού Dmitri και κατά καιρούς τον υποστήριζε οικονομικά.
`Ένα χρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του, στις αρχές του 1923, η οικογένειά του σχεδόν καταστράφηκε οικονομικά εξ αιτίας της αστάθειας στη μετεπαναστατική περίοδο.Τότε ήταν που ο νεαρός συνθέτης προσβλήθηκε από φυματίωση, μία πάθηση που ήταν καθοριστική στην υπόλοιπη ζωή του.
Στην αρχή του κειμένου, αναφέρθηκα στο περίφημο Βαλς του, “Waltz No 2” – μέρος του έργου του «Σουίτα για ορχήστρα βαριετέ», γραμμένο το 1938.`Oποιος έχει ασχοληθεί με μουσική δεν υπάρχει περίπτωση να μην το έχει ακούσει. Ωστόσο, έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό όταν παίχτηκε στον κινηματογράφο στην ταινία “Μάτια ερμητικά κλειστά” – το κύκνειο άσμα του Stanley Kubrick.
(50)