επίλογος του Forum 20.21 που διεκδίκησε για τη Σύρο τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021 χωρίς θετικό αποτέλεσμα έγινε μουσικά και μάλιστα με έναν ξεχωριστό τρόπο. Όχι με κάποια κοινότυπη συναυλία ενός καλλιτέχνη, που θα ήταν μία εύκολη λύση, αλλά με μία συναυλία εκκλησιαστικού οργάνου με τη συνοδεία δύο χάλκινων πνευστών (τρομπέτα – τρομπόνι) στον εντυπωσιακό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο.   Στο (πολύ δύσκολο) εκκλησιαστικό όργανο ήταν ο πολύ καλός γνώστης του Χρήστος Παρασκευόπουλος, στην τρομπέτα ο Σπύρος Αρκούδης και στο τρομπόνι ο Γιάννης Καΐκης. Εδώ που τα λέμε, δεν έχεις τη δυνατότητα και κάθε μέρα να βλέπεις συναυλίες εκκλησιαστικού οργάνου τέτοιου επιπέδου, συνδυασμένες με άλλα όργανα και μάλιστα σε έναν ιστορικό Ναό στην κορυφή μιας συνοικίας που έχει θέα τη θάλασσα και την Ερμούπολη. Έτσι, γράφτηκε ένας ωραίος επίλογος.

Το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου (Άνω) στην Άνω Σύρο

Το ακόμα πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο επίλογος αυτός σηματοδοτεί μία εισαγωγή σε κάτι επίσης ωραίο και ξεχωριστό, που θα λάβει χώρα στην Άνω Σύρο τον ερχόμενο Αύγουστο . Πρόκειται για το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου, που θα γίνει στο νησί και συγκεκριμένα στην Άνω Σύρο από τις 21 έως τις 26 Αυγούστου. Ένα ακόμη από τα ενδιαφέροντα σημεία του, εκτός της τοποθεσίας φυσικά, είναι ότι το εκκλησιαστικό όργανο θα συνδυαστεί με άλλα όργανα όπως βιολί, πνευστά και φωνή. Διοργανωτής θα είναι η Καθολική Επισκοπή Σύρου.

Το πρόγραμμα του φεστιβάλ έχει ως εξής: Δευτέρα 21 Αυγούστου 2017 Ελένη Κεβεντσίδου, εκκλησιαστικό όργανο – Ηλίας Γυφτονικολός, βιολί Τετάρτη 23 Αυγούστου 2017 Στράτος Γκιουλμπάνογλου, εκκλησιαστικό όργανο – Γιάννης Καϊκης, τρομπόνι Σάββατο 26 Αυγούστου 2017 Χρήστος Παρασκευόπουλος, εκκλησιαστικό όργανο – Ιωάννα Βασιλική Κοράκη, μέτζο σοπράνο   Όλες οι συναυλίες θα είναι διάρκειας 45 λεπτών και θα ξεκινούν στις 20:00. Πριν από αυτές θα προηγηθούν μικρές, 20λεπτες διαλέξεις με τα εξής θέματα: Το εκκλησιαστικό όργανο του Αγίου Γεωργίου Το εκκλησιαστικό όργανο στην Ελλάδα Η εξέλιξη του εκκλησιαστικού οργάνου ανά τους αιώνες Παράλληλα, θα γίνονται ξεναγήσεις γνωριμίας με το εκκλησιαστικό όργανο (Διάρκεια 60’ ανά ημέρα, κατά την περίοδο διεξαγωγής του Φεστιβάλ)

Το εκκλησιαστικό όργανο που βρίσκεται στο Ναό του Αγίου Γεωργίου είναι το αρχαιότερο που λειτουργεί σήμερα στη χώρα μας.
Το εκκλησιαστικό όργανο του ναού είναι ένα αυθεντικό ιστορικό κειμήλιο και όπως κάθε τέτοιο, έχει τη δική του ιστορία: Αρχικά έγινε δώρο από τον Πάπα Λέοντα ΙΓ’ στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Διονυσίου της Αθήνας, το 1888, με την ευκαιρία της επαναλειτουργίας της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Αθηνών μετά από πολλούς αιώνες.   Το 1951, μετά την επανένταξη των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, οι Φραγκισκανοί πατέρες δώρισαν στην Αθήνα το μεγάλο όργανο του Καθολικού Καθεδρικού Ναού της Ρόδου και τότε ο επίσκοπος Γεώργιος Ξενόπουλος φρόντισε να μεταφερθεί το ιστορικό εκκλησιαστικό όργανο του Αγίου Διονυσίου από την Αθήνα στον Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο. Έπειτα από μία επισκευή και συντήρηση έγινε και πάλι «αξιόμαχο».    Πρόκειται για το αρχαιότερο εκκλησιαστικό όργανο που λειτουργεί σήμερα στην Ελλάδα. Κατασκευασμένο τη ρομαντική εποχή, διαθέτει αυτούσιο τον ήχο των οργάνων της εποχής, ενώ η ξυλόγλυπτη κατασκευή στο μπροστινό μέρος του το καθιστά έργο τέχνης. Η επισκευή του πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Σεβασμιότατου πατέρα Πέτρου Στεφάνου, Καθολικού Επίσκοπου Σύρου, Θήρας και Αποστολικού Τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Κρήτης, από τον Ιταλό τεχνίτη Saverio Tamburini, της 4ης γενιάς κατασκευαστών του οίκου Tamburini που έχει κατασκευάσει σημαντικά εκκλησιαστικά όργανα σε όλο τον κόσμο.

Η ιστορία του Καθολικού Ναού
Ο υπάρχων ναός βρίσκεται στην κορυφή του λόφου της Άνω Σύρου και είναι ο πέμπτος κατά σειρά ο οποίος έχει κτιστεί στην θέση αυτή και είναι αφιερωμένος, όπως και οι προηγούμενοι στον προστάτη του τόπου Άγιο Γεώργιο.   Ο πρώτος υπήρξε ένα μικρό εξωκκλήσι και η κατασκευή του ανάγεται στους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους. Ορισμένοι τον τοποθετούν γύρω στον 5ο – 6ο μετά Χριστό αιώνα. Κατά την παράδοση, για το κτίσιμο του πρώτου αυτού ναού είχε επιλεγεί άλλη θέση, αυτή στο βουνό Γερούσι ή στο λόφο του Ζιά (Δία) αυτόν που σήμερα ονομάζεται Αυγό. Όμως, ενώ ξεκινούσαν καθημερινά οι εργασίες, την νύχτα με ένα μυστηριώδη τρόπο, καταστρέφονταν τα έργα της προηγούμενης μέρας, και τα εργαλεία των μαστόρων μεταφερόντουσαν στον βράχο του Μεσοβουνίου (σημερινή Άνω Σύρος). Αυτό, επειδή ερμηνεύθηκε ως επιθυμία του Αγίου, είχε ως αποτέλεσμα να κτιστεί η εκκλησία στη σημερινή της θέση.   Γύρω από τον ναΐσκο αυτό, στην κορυφή του λόφου οργανώθηκε, μάλλον από τον 8ο και 9ο αιώνα και μετά το 1207 από τους Ενετούς κατακτητές του δουκάτου της Νάξου, ο μεσαιωνικός οικισμός της Χώρας της Σύρας. Μετά την πυρπόληση του οικισμού και του ναού από τον Tούρκο Καπουδάν Πασά Αλή Τζελεπή, ο οποίος απαγχόνισε τον Επίσκοπο Ιωάννη Ανδρέα Κάργα και τον Εφημέριο Μιχέλη Γουτζίνο στις 17 Οκτωβρίου 1617, ο Επίσκοπος Δομίνικος Μαρέγκος, αφού εγκατέστησε προσωρινά την έδρα της Μητρόπολης στον ναό του Αγίου Ιωάννη, που αργότερα δόθηκε στους Καπουτσίνους,  άρχισε την προσπάθεια ανακατασκευής και επέκτασης του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου του οποίου τα θυρανοίξια πραγματοποιήθηκαν το 1652. Μεταξύ 1655 – 1661 επί Επισκόπου Ιωσήφ Γκουάρκη, ο ναός διευρύνεται και αποκτά μνημειώδη είσοδο με δύο κτιστές κολώνες, μαρμάρινο υπέρθυρο και μια μικρή κλίμακα από αρχαία μάρμαρα. Το 1702, ο Επίσκοπος Αντώνιος Ιουστινιάνης πλακοστρώνει το κεντρικό κλίτος με μάρμαρα από παλαιούς τάφους και φέρνει από την Ρώμη τα λείψανα του μάρτυρα Αγίου Αδριανού και την πολύτιμη εικόνα του έφιππου Αγίου Γεωργίου, την οποία τοποθέτησε στο κεντρικό βήμα. Η εικόνα παρέμεινε στη θέση αυτή έως το 1854, οπότε αντικαταστάθηκε επί Επισκόπου Αλβέρτη, από την εικόνα που υπάρχει σήμερα, έργο της Γερμανίδας ζωγράφου Σοφίας Λίντερ. Τη σημερινή του μορφή ο ναός αποκτά μετά την κατεδάφιση του παλαιού κτηρίου το 1832 και την εκ θεμελίων ανοικοδόμησή του από τον Τήνιο αρχιτέκτονα και εμπειρικό ναοδόμο μαρμαρογλύπτη Χατζησίμο Νικολάου, ο οποίος μαζί με τον επίσης εμπειρικό Ευστάθιο Καλονάρη τον επονομαζόμενο και Σμυρναίο, Τήνιο και αυτόν, έκτισαν τον ναό της Ευαγγελίστριας στην Τήνο, και τον Μητροπολιτικό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Ερμούπολη.

Αποτελείτε από τον κυρίως ναό, το βαπτιστήριο (παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού), τη Σακρεστία (σκευοφυλάκιο), το κτήριο του Ιστορικού Αρχείου, την αίθουσα φιλοξενίας και το Επισκοπικό παλάτι. Εδώ, φυλάσσεται και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ελπίδος, η οποία έσωσε τον πληθυσμό της Άνω Σύρου από επιδημία χολέρας το 1854. Τα αγάλματα, οι εικόνες και οι τοιχογραφίες του ναού είναι φτιαγμένα από Ιταλούς καλλιτέχνες.   Το 2009, πτώση κεραυνού έρχεται να πλήξει το κωδωνοστάσιο, αλλά και να συνεγείρει το ενδιαφέρον των κατοίκων, και κατ’ επέκταση των αρχών του νησιού για την άμεση ανάγκη αποκατάστασης του εκκλησιαστικού συνόλου.

Το 2011 το έργο εντάσσεται στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ Νοτίου Αιγαίου και τον Φεβρουάριο του 2012 ξεκινά η συντήρηση και αποκατάσταση του συνόλου των στοιχείων του εκκλησιαστικού συγκροτήματος. Οι εργασίες πλήρους αποκατάστασης του ναού ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο του 2015 και τα εγκαίνια του έλαβαν χώρα την 9η Σεπτεμβρίου 2015.

Ένα φεστιβάλ είναι πάντα οι άνθρωποί του   Έτσι κι αλλιώς, αυτά τα φεστιβάλ στηρίζονται στην αγάπη και την προσπάθεια κάποιων συγκεκριμένων ανθρώπων κάθε φορά να προσφέρουν και να δημιουργήσουν πολιτισμό στον τόπο που ζουν. Σίγουρα στην επαρχία οι δυσκολίες που συναντούν για κάτι τέτοιο είναι πολλές και όταν μιλάμε για νησιά, ακόμη περισσότερες. Αξίζουν όμως ένα μεγάλο χειροκρότημα και μία επιβραύβευση για το πραγματικά σπουδαίο έργο που κάνουν με αγάπη και όρεξη για τον τόπο τους και τον πολιτισμό.    Η στήριξη της τοπικής κοινωνίας, όσο και αν είναι επιβεβλημένη, δεν είναι πάντα αυτονόητη, μέχρι οι διοργανωτές να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των κατοίκων και εκείνοι να καταλάβουν το συμφέρον τους, οικονομικό ή άλλο…   Το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου πάντως, στη Σύρο, είναι γεγονός και όλα δείχνουν ότι θα είναι ένα ακόμη ξεχωριστό φεστιβάλ, από τα καλά που γίνονται στο νησί (βλ. Jazz Festival, Anima Syros)

Για την ανάπτυξη του φεστιβάλ προβλέπονται και κάποιες συνεργασίες:   Συνεργασία με την ομάδα «Μικροί Ξεναγοί της Άνω Σύρου» για τη πραγματοποίηση ξεναγήσεων στο μεσαιωνικό οικισμό και στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου τις ημέρες που διαρκεί το Φεστιβάλ. Συνεργασία με το SYROS JAZZ FESTIVAL για την ανάδειξη της σύγχρονης εικόνας του εκκλησιαστικού οργάνου. Συνεργασία με το Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη που από το 2007 έχει καθιερωθεί ως ο σημαντικότερος θεσμός στα πολιτιστικά δρώμενα της Σαντορίνης. Πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκτός του Ναού του Αγίου Γεωργίου, αλλά πάντα εντός διοικητικών ορίων του ιστορικού, πρώην Δήμου Άνω Σύρου.

Χορηγοί μετακίνησης του Διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου είναι η Astra airlines και η Blue Star Ferries.   *Ευχαριστούμε τον Χάρη Βεκρή και την Καθολική Επισκοπή Σύρου για την φιλοξενία στην Άνω Σύρο.
Πηγή: www.musicpaper.gr

(3)