Τελευταία, βρεθήκαμε σε μια σύναξη Χορωδιών, που, αφού περάτωσε, η καθεμιά Χορωδία, το «μίνι» πρόγραμμά της, έπρεπε να ερμηνεύσουν, όλες μαζί στο τέλος, δύο ομαδικά τραγούδια… Συγκεντρώθηκαν όλοι οι χορωδοί, καμιά 150αριά, εκ των οποίων κάποιοι άρχισαν να διαμαρτύρονται «δε σε βλέπουμε, Μαέστρο» και τα σχετικά… Ο μαέστρος ήταν ένας παλιός Μαέστρος… Σε μια στιγμή, ένας χορωδός, από τη δική του χορωδία, του απευθύνθηκε λέγοντάς του «να φέρουμε ένα βάθρο, από τη διπλανή αίθουσα, ν’ ανεβείς επάνω, όπως κάνουμε στη χορωδία μας…». Και αυτό έγινε.

Ρωτώντας, μάθαμε, ότι, ο περί ου ο λόγος Μος, για 10ετίες, στις πρόβες, διευθύνει τα κομμάτια από βάθρο με τους χορωδούς να κάθονται σε καρέκλες! Ε, αυτός, ο Μος, όπως καταλαβαίνετε, όλ’ αυτά τα χρόνια «έκαψε» τα λαρύγγια των χορωδών του, τα «έπνιξε» αφού, ως γνωστόν, η φωνή δεν βγαίνει από κεφάλια, που, κοιτάζουν τον ουρανό οπότε ο καρύτζαφλος πετάγεται έξω…! Είναι ένας κακός Μος ενώ, έχει την υποτιθέμενη φήμη του καλού, καθότι παλιού…· μια φήμη, βέβαια, αποδεκτή μόνο από τους αμαθείς ή ημιμαθείς, περί τη χορωδία… αφού, “και σαράντα χρόνια να είσαι τσαγκάρης, αν βάζεις στραβά τη φόλα, θα συνταξιοδοτηθείς, ως ατζαμής…”!

Αυτό είναι και το θέμα, της σημερινής -εν τω recital.gr- εισήγησης μας, αγαπητοί φίλοι: δηλ.
ΠΩΣ ΕΝΑ Δ.Σ. ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΤΟΝ ΜΑΕΣΤΡΟ ΤΟΥ
κι αυτό για να δημιουργηθεί διάλογος… και προβληθούν απόψεις… προκειμένου υποβοηθηθούν τα Δ.Σ., ώστε να επιλέγουν σωστά…, με κατακλείδα πάντα την ποιοτική άνοδο των Χορωδιών μας… Από την άλλη, και οι Μαέστροι θα ωφεληθούν αφού, όχι ότι δεν γνωρίζουν, αλλά ξεχνούν κάποιες φορές υποχρεώσεις που τους είναι απαραίτητες στην ποιοτική δουλειά τους …

Εννοείται, πως η εισήγηση, δεν είναι διατριβή… Εισήγηση είναι το κέντρισμα του αλόγου…· είναι δηλ. η απαρχή και τα λίγα κατατοπιστικά, προκειμένου, ηλεκτριστεί το περιβάλλον για να δημιουργηθεί ο διάλογος και να δοθεί η ευκαιρία, να υποβληθούν ερωτήσεις, να γίνει συζήτηση, να δοθούν απαντήσεις, ν’ αναπτυχθούν απόψεις… Είναι, μ’ άλλα λόγια κάτι… σαν την Ουβερτούρα στην Όπερα… που σε προετοιμάζει…

Το παρόν… είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα, που, γι’ αναπτυχθεί θέλει πάμπολλες σελίδες γραπτού λόγου… μιας και, διαφορετικά είναι τα κριτήρια που επιλέγουμε έναν Μο για Παιδική Χορωδία, διαφορετικά για Νεανική, διαφορετικά για Μικτή ή γι’ Αντρική ή Γυναικεία, διαφορετικά όταν υπάρχει συνοδεία από όργανα… Διαφορετικά είναι τα κριτήρια για την επιλογή του Μου όταν πίσω είναι ένας Δήμος, διαφορετικά όταν είναι ένας απλός Σύλλογος, διαφορετικά όταν η Χορωδία έχει έδρα την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη όπου, από Μαέστρους συμβαίνει το “αδιαχώρητο” ενώ στην επαρχία ή στο νησί επιλέγεις από έναν ή κανέναν…· διαφορετικά όταν, ο ενδιαφερόμενος να προσλάβει Μ°, ακούει στο όνομα: Μέγαρο Μουσικής ή Λυρική ή Χορωδία του Γ’ Προγράμματος, που, λέγαμε, παλιότερα ή τ’ αντίστοιχα της Θεσσαλονίκης… Όμως, λίγο πολύ, υπάρχουν κοινά σημεία προσέγγισης του θέματος, αφού, ο Μος είν’ αυτός, και στη μια και στην άλλη περίπτωση…

Έτσι, εμείς, εδώ, θα λάβουμε μια μέση κατάσταση, ώστε να δοθεί σ’ όλους μας, αμέσως μετά, η ευκαιρία, να σκεφτούμε πάνω στο θέμα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τα συμφέροντα του καθενός μας… πάντα, όμως, για ένα ερασιτεχνικό πειθαρχημένο σύνολο, που, έχει το Καταστατικό του, τον Εσωτερικό Κανονισμό του και όχι για ένα σύνολο, το οποίο, ευκαιριακά δημιουργείται μένοντας στο παρεΐστικο ύφος… ή, που, τέλος πάντων, ο Μος δεν πληρώνεται και, από κοινού, συνεχίζεται μία προσπάθεια 10ετιών, με τον καθένα -Δ.Σ. και Μος- να ξέρει ο ένας τον άλλο… και να είναι φίλοι…· αλλ’ ούτε και για “προκηρύξεις πρόσληψης” και σε “πακέτα βιογραφικών” από Δήμους κ.λ.π. θ’ αναφερθούμε… Θα σκεφτούμε και θα προβληματιστούμε, λοιπόν, και διαμέσου του www.recital.gr θα εκφραστούμε…

Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των Χορωδιακών Μων στην Ελλάδα, είναι «έμμισθοι» με απολαβές ελάχιστα ή και λίγα χρήματα μηνιαίως… τα οποία γίνονται πιο πολλά όταν ένας Μος διευθύνει πάνω από μια, Χορωδίες… Συμβαίνει ό,τι και με τους ψάλτες, που, τα παλιότερα χρόνια ήταν άμισθοι και που, στα σημερινά, όλοι, σχεδόν, πληρώνονται και με το ΙΚΑ τους, μάλιστα… Και δικαιολογημένα να πληρώνονται οι Μαέστροι αφού επαγγελματίες είναι οι περισσότεροι… οπότε έχουν τις οικογενειακές και λοιπές υποχρεώσεις τους… Από την άλλη, αφ’ ης στιγμής τα Δ.Σ. των Χορωδιών, Φιλαρμονικών… τους πληρώνουν “επαιτώντας”…, είναι δικαιολογημένες και οι απαιτήσεις των Δ.Σ., οι σχετικές με τα προσόντα, την προσφορά και τις υποχρεώσεις των Μαέστρων που πρόκειται να προσλάβουν…

Και ας έλθουμε στο θέμα μας:
ΠΩΣ ΕΝΑ Δ.Σ. ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΤΟΝ Μο ΤΟΥ;

Οι περιπτώσεις, για να προσληφθεί ένας Μος από ένα Δ.Σ., είναι οι εξής:
Α) Σήμερα, ιδρύεται μια Χορωδία, και κάνει τα πρώτα βήματά της οπότε το Δ.Σ. έχει ανάγκη ενός Μου.
Β) Εγκαταλείπει ένας Μος μια Χορωδία, είτε για προσωπικούς λόγους είτε γιατί δεν τα βρίσκει με το Δ.Σ. ή τους Χορωδούς του… και
Γ) Αποπέμπει ένα Δ.Σ. -για τον άλφα ή βήτα λόγο- τον Μο του οπότε ψάχνει για κάποιον άλλο…

Βασική αρχή της πρόσληψης, ενός Μου από ένα Δ.Σ., είναι να ξέρει, το Δ.Σ., τι θέλει…· τι θέλει να συγκροτήσει -εκτός του είδους της Χορωδίας δηλ. Παιδικής, Μικτής, Γυναικείας… Θέλει π.χ. μια Χορωδία, που, μ’ αυτήν «να διεκδικεί θέση στη Σούπερ Λινγκ ή μια Χορωδία για το Τοπικό Πρωτάθλημα…»; Θέλει μια Χορωδία μόνο με τοπικό χρώμα -βλέπε Επτανησιακή- δηλ. που να αποδίδει μόνο Καντάδες ή μια Χορωδία με προκλασικό και κλασικό ρεπερτόριο…; Θέλει μια Χορωδία ενός σύγχρονου ελαφρού ρεπερτορίου ή μια Χορωδία ποικίλου… Θέλει μια Χορωδία δίφωνη, τετράφωνη ή εξάφωνη ή… Θέλει έναν Μαέστρο για μια φορά την εβδομάδα, για δύο, για…

Καταρχήν, το Δ.Σ., όχι σε μία, αλλά σε δυο τρεις συνεδρίες, συζητάει το θέμα, τι προσδοκάει να φτιάξει, για ποιο λόγο, την εμβέλεια που θέλει να ‘χει η προσπάθειά του, το ανθρώπινο υλικό που θα χρησιμοποιηθεί, αν υπάρχει στον τόπο κι αν δύναται να ανταποκριθεί… Αν δηλ. πρέπει να υψώσεις έναν πύργο 50 μ. θέλεις «μπετόν αρμέ»· αν προσπαθήσεις να τον κτίσεις με τούβλα, θα γκρεμισθεί. Το ίδιο και με τις Χορωδίες… Αν επιθυμείς να φτιάξεις μια Χορωδία, με αναγεννησιακό ρεπερτόριο, και οι χορωδοί σου, δεν διαβάζουν μουσική, τότε ματαιοπονείς… Αν, πάλι, είσαι, στη Ζάκυνθο και σου χρειάζεται ένας κανταδόρος Μος και συ φέρνεις έναν, που, απεχθάνεται την καντάδα, κι εδώ πέφτεις έξω… Γι’ αυτό, λέμε, εξαρχής, το Δ.Σ. πρέπει να γνωρίζει τι θέλει, αλλά και τι χρήματα διαθέτει για έναν Μο, αφού δεν είναι μόνο ο Μος αλλά είναι και τ’ άλλα έξοδα του Συλλόγου, από ενοίκιο μέχρι τηλέφωνο και από ηλεκτρικό μέχρι λειτουργικά… Να σημειωθεί, ότι όλοι οι Μαέστροι δεν είναι “παντός καιρού”… αφού ο ένας αρέσκεται στο σύγχρονο ρεπερτόριο, ο άλλος είναι θιασώτης του φολκλόρ, ο τρίτος είναι “σκράπας” στις ξένες γλώσσες οπότε…, ο τέταρτος “δωσ’ του Θεοδωράκη και πάρ’ του την ψυχή…”, ο πέμπτος είναι περιορισμένων δυνατοτήτων… Είναι κάτι που το συναντάμε και σε “βιρτουόζους” Πιανίστες αλλά και μεγάλους Μαέστρους με εξειδίκευση ο καθένας τους στον Μπαχ ή τον Μπετόβεν ή…

Και ας μπούμε λίγο πιο βαθιά στο θέμα:
Έχουμε ένα 7μελές Δ.Σ. αποτελούμενο από ευυπόληπτους πολίτες… Πρόεδρος ένας δικηγόρος, Αντ/δρος μια δασκάλα, Γεν. Γραμ. ένας καθηγητής, Έφορος ένας υποδηματοποιός, άλλη έφορος μια πωλήτρια… Αυτό το Δ.Σ. θα επιλέξει τον Μο για ν’ αντικαταστήσει αυτόν που έφυγε; Θα μου ‘πεις, πως, ένα δύο μέλη του Δ.Σ. γνωρίζουν από μουσική και… Είναι μία εξαίρεση· παντού υπάρχουν και οι εξαιρέσεις… χωρίς να ξεχνούμε πως, για την πρόσληψη, όλοι αυτοί ψηφίζουν… Είναι δυνατόν, ο δικηγόρος, η δασκάλα, η πωλήτρια… ν’ αποφανθούν, ποιον Μο θα επιλέξουν; Γι’ αυτόν τον λόγο… ας ανοίξουμε μία μεγάλη παρένθεση και θα επανέλθουμε…

Μετά ένα περίπου μήνα, από το 1ο ΠΑΣΥΧΟ στην Τρίπολη, το 1991, μας πήρε τηλέφωνο μία κυρία Μος, εξαιρετική καθόλα, και μας είπε επί λέξη, «Κύριοι, μ’ αυτά που θίξατε στο Συνέδριο, με πήρατε στο λαιμό σας· μ’ έδιωξαν από τη χορωδία»! Σημειωτέον, ότι εκτός από τη Μο που παρακολουθούσε το Συνέδριο, παρευρίσκονταν και δυο τρία μέλη της Χορωδίας του Δ.Σ. που την απέπεμψε, και στην οποία, Χορωδία η κυρία ήταν έμμισθη Μος… Ζητήσαμε συγγνώμη, όμως, η απόλυσή της ήταν γεγονός και λυπηθήκαμε που, άθελά μας, γίναμε πρόξενοι… Από ‘κει και, μέχρι σήμερα, δυστυχώς, έχουν σημειωθεί κι άλλες τρεις τέσσερις απολύσεις, αυτού του στιλ, που αυτές γνωρίζουμε, εμείς…· ίσως να έχουν συμβεί και άλλες…

Τι είχαμε ‘πει, όμως, τότε, που τάραξαν τα λιμνάζοντα Ελληνικά Χορωδιακά νερά, στο θέμα της εισήγησης μας «Η Καλλιτεχνική Επιτροπή της Χορωδίας»;

Πράγματι, αυτό είχαμε ‘πει, ότι δεν μπορεί να υπάρξει σοβαρή ελληνική χορωδία, χωρίς Καλλιτεχνική Επιτροπή, εκτός, εκτός κι αν μια χορωδία λειτουργεί, κατά παρεΐστικο τρόπο, που, ο Μαέστρος δεν πληρώνεται ή, που, ο ίδιος έχει συγκροτήσει τη Χορωδία αν και σ’ αυτό, ο ίδιος μετά από κάποια χρόνια, και εφόσον επιθυμεί την ποιοτική άνοδο της χορωδίας του, ο ίδιος πρέπει να συστήσει την Καλλιτεχνική Επιτροπή με Καλλιτεχνικό Δ/ντή τον ίδιο και με Μέλη κάποιους σχετικούς… για περισσότερη δημοκρατία και πλουραλισμό αφού ο ένας, ένας είναι και μπορεί να κάνει λάθος… κατά το “ουδείς αλάθητος”!

Η Καλλιτεχνική Επιτροπή, όπως ο ίδιος όρος το λέει, είναι μια Επιτροπή από 5 ή 7 ή 9 άτομα, με τον Πρόεδρο -πέσ’ τον Καλλιτεχνικό Δ/ντή- και τον Αντ/δρό της, τον Γραμματέα και τα Μέλη της, που, ο σκοπός της είναι γνωμοδοτικός προς το Δ.Σ. Αποτελείται, αναμφίβολα, από τους Μους των τμημάτων, έναν δυο Χορωδούς, που, έχουν ευαισθησία περί τη Μουσική και της λοιπές Τέχνες, και ακόμη ακόμη ένα δυο άτομα, που, έχουν σχέση με την κουλτούρα… Η Επιτροπή αυτή -συμβουλευτική πάνω σε καλλιτεχνικά θέματα- ορίζεται, από το Δ.Σ., ταυτόχρονα, θα λέγαμε, με τη συγκρότησή του σε Σώμα, και αποτελείται από άτομα «της αρεσκείας του» τα οποία θα βοηθήσουν στο έργο του νέου Δ.Σ. Ο ρόλος, όπως είπαμε, είναι γνωμοδοτικός και μόνο· π.χ. προτείνει εκδηλώσεις προς το Δ.Σ., σκέπτεται και εργάζεται επάνω σε καλλιτεχνικές προτάσεις του Δ.Σ. τις οποίες επεξεργάζεται και γνωμοδοτεί· προτείνει πρόσωπα και Χορωδίες που θα λάβουν μέρος σε Φεστιβάλ, έχει τον πρώτο λόγο στην επιλογή ενός Μαέστρου, προτείνει τη διεξαγωγή Σεμιναρίων και Κοντσέρτων, καλλιτεχνικών ανταλλαγών και συμμετοχών, έχει λόγο στο πρόγραμμα μιας Συναυλίας…· μ’ άλλα λόγια είναι το καλλιτεχνικό “alter ego” του Δ.Σ., το “αφανές” στήριγμά του…· ένα στήριγμα για την επιλογή του οποίου 100% την ευθύνη έχει το Δ.Σ. αφού δική του ήταν η επιλογή…

Καλλιτεχνική Επιτροπή, όμως, δεν έχουν μόνο οι Χορωδίες… Καλλιτεχνική Επιτροπή έχει η Φιλαρμονική· Καλλιτεχνική Επιτροπή έχει το Μέγαρο Μουσικής και η Λυρική Σκηνή· Καλλιτεχνική Επιτροπή πρέπει έχει ένας Δήμος προκειμένου επιλαμβάνεται των ετήσιων Πολιτιστικών εκδηλώσεων ή της πρόσληψης των Μαέστρων της Φιλαρμονικής και της Χορωδίας ή του Δ/ντή του Δημοτικού Ωδείου· Καλλιτεχνική Επιτροπή έχει -έχει;- η καθεμιά Περιφέρεια και, πολύ περισσότερο οι Φορείς, που, διαχειρίζονται τα χρήματα των πολιτών… Καλλιτεχνική Επιτροπή πρέπει να έχει ένα Δημοτικό Ωδείο ή ένα ΔΗΠΕΘΕ, μια Θεατρική Ομάδα ή ένας Χορευτικός Όμιλος, ένα Κινηματογραφικό φεστιβάλ…

Εδώ, όμως, ας κλείσουμε την παρένθεση και ας επιστρέψουμε στο Δ.Σ. το οποίο θέλει να προσλάβει τον Μαέστρο του:

Αυτός, ο ρόλος, όπως «τεκμηριώθηκε» με τα παραπάνω, ανήκει στην Καλλιτεχνική Επιτροπή… Αυτή, θα σκεφθεί, θα συγκεντρώσει τα στοιχεία, που, απαιτούνται και θα προτείνει στο Δ.Σ. το οποίο θα έχει και τον τελικό λόγο… Και δεν πρέπει, η Καλλιτεχνική Επιτροπή, να έχει την απαίτηση “να της περνάει”… διότι, μπορεί, ο Μαέστρος, να ζητάει οικονομικές απολαβές τέτοιες στις οποίες να μη δύναται ν’ ανταποκριθεί το Δ.Σ…. Η Καλλιτεχνική Επιτροπή, θα εισηγηθεί, αφού ελέγξει τα προσόντα του Μαέστρου, τα συν και τα πλην, το καλλιτεχνικό παρελθόν του, τις επιτυχίες ή αποτυχίες του, τις καλλιτεχνικές περγαμηνές και ροπές του, και όλα όσα χρειάζονται… Το Δ.Σ., και να μπορεί ν’ αντεπεξέλθει στα οικονομικά, πρέπει να προβεί σε επιπρόσθετες ενέργειες ήτοι να ψάξει τα λοιπά, μη καλλιτεχνικά στοιχεία, του υποψήφιου Μου, οικογενειακά, επαγγελματικά, ηθικά, κοινωνικά, το κατά πόσο είναι συνεργάσιμος ή όχι, τον χαρακτήρα του, γενικά… ρωτώντας και…

Όμως, ας εμβαθύνουμε ακόμη πιο πολύ στο “δια ταύτα” τού “Πώς επιλέγει ένα Δ.Σ. το Μο του”:

Ποια τα προσόντα ενός Μου τα οποία πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους, η Καλλιτεχνική Επιτροπή και το Δ.Σ. του Φορέα για να τον προσλάβουν;

Όπως είπαμε, θα λάβουμε, ως παράδειγμα μια μέση κατάσταση… αν και σ’ όλες τις προσλήψεις Μου επικρατούν περίπου τα ίδια ήτοι τα προσόντα… Οι Δήμοι π.χ. κάνουν προκήρυξη για τον Μο της Χορωδίας τους ή της Φιλαρμονικής τους βάσει αιτουμένων προσόντων… Το ίδιο και η Λυρική ή το Μέγαρο ή τα Κρατικά Θέατρα και οι Συμφωνικές Ορχήστρες για τους Καλλιτεχνικούς Δ/ντές τους ή τους Μαέστρους και τους Βοηθούς τους κ.λ.π.

1. Το πρώτο προσόν, που, σήμερα, πρέπει να συνοδεύει έναν Μαέστρο μιας ερασιτεχνικής ελληνικής χορωδίας είναι η Επιστημονική κατάρτισή του… Μ’ άλλα λόγια τα πτυχία του, η επιμόρφωσή του… Και μη νομίσει κανείς, ότι αρκεί ένα πτυχίο…· όχι ότι κάνουν κακό τα διάφορα πτυχία… όμως, προέχει το Δίπλωμα Δ/νσης Χορωδίας ημεδαπής ή αλλοδαπής. Από εκεί και πέρα: τα Σύνθεσης, Ενοργάνωσης και Ενορχήστρωσης υποβοηθούν το έργο του… Δεν μιλάμε για Πιάνο διότι, σήμερα, εξυπακούεται… και δεν είναι όπως παλιά… “με τον Μ° του διαπασών”… Όλοι οι Μουσικοί, που βγαίνουν είτε από Πανεπιστήμια είτε από Ωδεία, λίγο πολύ είναι γνώστες του Πιάνου σε σημείο, που, αν όχι «πρίμα βίστα» πάντως να μπορούν να διδάξουν ένα τραγούδι ή να διορθώσουν και να υπογραμμίσουν κάποια μουσική φράση ή να στηρίξουν μία φωνή ή και να συνοδεύσουν ένα κομμάτι..

2. Το δεύτερο στοιχείο είναι η εμπειρία από Χορωδίες… Αν δηλ. έχουμε δύο υποψήφιους Μους, με τα ίδια προσόντα, αλλά ο δεύτερος έχει και προϋπηρεσία ως Μος σε χορωδία ή χορωδίες, ασυζητητί, προτιμούμε τον δεύτερο. Και τούτο διότι, ο Μος μιας Χορωδίας, συγκριτικά με τον Μο της Φιλαρμονικής ή ενός Ενόργανου συνόλου, είναι κάτι το διαφορετικό αφού, αυτός έχει να κάνει με τον άνθρωπο, ως σώμα και ψυχή, κι όχι με μέταλλα ή ξύλα… Το ανωτέρω σκεπτικό, μας ενισχύει το γεγονός, ότι ο Χορωδιακός Μος, ούτε μία τοις χιλίοις, δεν δικαιούται να μην είναι σωστός στη φωνή… κάτι που μπορεί να στερείται ένας άλλος Μος τον οποίο κρατούν -χωρίς εισαγωγικά- τα όργανα… Ο χορωδιακός Μαέστρος -όσο εγωιστικό κι αν ακούγεται αυτό- είναι πιο ικανός από έναν Μο Ορχήστρας… αφού ο πρώτος, εκτός των άλλων, λειτουργεί και ως μαιευτήρας… με το να “ξεγεννάει” τη φωνή και στη συνέχεια να τη διαμορφώνει πλάθοντάς την…

3. Τρίτη περίπτωση, που, προσέχουμε είναι το: Ο Μος ως άνθρωπος! Τούτο, αγαπητοί φίλοι, είναι πολύ σοβαρό και έχει τις υποκατηγορίες του δηλαδή:

α) Θέλουμε έναν Μαέστρο, πάνω απ’ όλα ηθικό. Είναι κάτι που εξυπακούεται αλλά, καλό είναι να το ψάχνουμε… αφού σε μια Χορωδία υπάρχουν παιδιά, σε άλλη γυναίκες, σε άλλη νεάνιδες και νεανίες… Ψάχνουμε και πληροφορούμαστε -με κάθε μυστικότητα- το παρελθόν του…: μήπως έχει π.χ. τιμωρηθεί ή απολυθεί από την υπηρεσία του για ανήθικες πράξεις, μήπως έχει κάνει φυλακή…· ρωτάμε την προηγούμενη Χορωδία που είχε, πληροφορούμαστε την οικογενειακή κατάστασή του… περί του χαρακτήρα του…· κι όλα αυτά “για να κοιμόμαστε ήσυχοι…”.

β) Θέλουμε έναν Μο κοινωνικό. Ο μη κοινωνικός και ο μονήρης, συνήθως όχι, όμως, “ίσως είναι και προβληματικός…”. Και τον θέλουμε κοινωνικό αφού έχει να κάνει με σύνολα ανθρώπων, μικρών και μεγάλων, γυναικών και ανδρών… οπότε η κοινωνικότητα χρειάζεται και είναι επιβεβλημένη αφού, ο Μος πρέπει να είναι ομιλητικός και να διαθέτει το κατάλληλο και μετρημένο χιούμορ του αλλά και το μορφωτικό τακτ, που, επιβάλλεται να έχει για να γίνει αποδεκτός και να πετύχει στον σκοπό του… Ας φανταστούμε έναν Μο που είναι αυταρχικός και που προσβάλλει τους Χορωδούς του ενώπιον όλων ή που είναι βλάσφημος ή που είναι νευρικός ή που είναι, υπέρ το δέον, εγωιστής και που δεν δέχεται τον διάλογο…

4. Τέταρτο στοιχείο για την επιλογή ενός Μου είναι η εμφάνιση του… Δεν μπορεί να προσλάβουμε, για την Παιδική Χορωδία μας, έναν γέρο Μο ή μια στρυφνή στην όψη Μο… Το ίδιο, δεν μπορεί να προσλάβουμε, για καθεμιά Χορωδία, τον αγέλαστο άνθρωπο… Δεν λέμε να είναι «σταρ» αλλά η συμπαθητική φυσιογνωμία είναι επιβεβλημένη… Π.χ. το 1+1=2 το γνωρίζουν όλοι…· αν το δίδασκε, όμως, η μακαρίτισσα Αλίκη Βουγιουκλάκη, στα παιδιά, δεν θα ξεπερνούσε την καθεμιά επαγγελματία δασκάλα αφού ήταν ηθοποιός και, μάλιστα, ευχάριστη ηθοποιός με “παιδιάστικο” ύφος; Δεν θέλουμε τσαπατσούληδες Μους ούτε ακάθαρτους… που να τους πλησιάζεις και να μυρίζει το στόμα τους ή το σώμα τους ή να έρχονται λες και πάνε στο χωράφι…. Υπάρχουν Μοι που δεν προσέχουν την εμφάνισή τους… Άλλος έρχεται με μια υπερμεγέθη κοιλιά και άλλος ανεβαίνει στο πόντιουμ να διευθύνει, σε συναυλία, κι ενώ οι Χορωδοί του φορούν μαύρα κουστούμια, αυτός έρχεται μ’ ένα παλιοπαντέλονο, με ένα σακάκι, που, από το μονοφόρι γυαλίζει και είναι χιλιοτσαλακωμένο, τα παπούτσια του άβαφα… ή το αντίθετο: έχουμε μια μοντέρνα, σε ντύσιμο κι εμφάνιση χορωδία, κι αυτός είναι ντυμένος παλιομοδίτικα… Και, βέβαια, να μην είναι Καραγκιόζης επί σκηνής… να κάνει δηλ, υπέρ του δέοντος, κινήσεις, εντελώς άχρηστες και άγαρμπες, που να προξενούν μέχρι και γέλιο… Ο συνετός, ο προετοιμασμένος πριν την πρόβα του Μος, ο μεθοδικός, ο μειλίχιος και ευγενικός… αυτός ο Μος μάς κάνει…

5.Το πέμπτο… είναι αυτό, ότι ο Μος πρέπει να είναι, πρώτα απ’ όλα Παιδαγωγός…· Δάσκαλος… Πρέπει δηλ. να διαθέτει όλα εκείνα τα προσόντα που έχει ένας δάσκαλος Δημοτικού Σχολείου ή και ένας καθηγητής Γυμνασίου ή ένας, τέλος πάντων, που διδάσκει σ’ ένα Ωδείο, σ’ ένα φροντιστήριο, σε μια Σχολή… Πρέπει να κατέχει αρκετά στοιχεία Παιδαγωγικής και αυτά της Διδακτικής. Μερικές Χορωδίες κάνουν το σοβαρό λάθος και τοποθετούν τον οποιοδήποτε Μο σε…· κάνουν το λάθος και τοποθετούν τον οποιοδήποτε σε μια Παιδική Χορωδία… Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα να διευθύνει μια Παιδική Χορωδία ένας μη Παιδαγωγός Μος ! Διότι, αυτός ο αδαής, περί τα παιδαγωγικά και διδακτικά, Μαέστρος, αυτός μπορεί να κάνει ανεπανόρθωτο κακό στις, υπό διαμόρφωση, ζυμαρένιες ψυχές των παιδιών… Υπάρχουν Μαέστροι που ταλαιπωρούν τους χορωδούς τους διδάσκοντας με λανθασμένη μέθοδο (π.χ. ενώ ο ανθρώπινος νους αντιλαμβάνεται ευκολότερα και πληρέστερα το διδασκόμενο όταν του προσφέρεται “από το όλον προς το μέρος” -ψυχολογία της Ολότητας-, ο Μος που δεν γνωρίζει τα της Διδακτικής, πράττει αντίθετα, ήτοι “από το μέρος προς το όλον” -Συνειρμική ψυχολογία- μ’ αποτέλεσμα να καταπονεί τους χορωδούς του -όπως κι ο ίδιος ταλαιπωρείται- σωματικά, πνευματικά και χάνοντας πολύτιμο χρόνο… αφού το “δόγμα του μοχλού” είναι “να επιτυγχάνεις μεγάλο έργο καταναλίσκοντας λίγες δυνάμεις και σε ελάχιστο χρόνο”…· η “πύρρειος νίκη” δεν ωφελεί και δεν έχει νόημα! Ένα κλασικό παράδειγμα…: Γνωστή Χορωδία με πολυετή πετυχημένη δραστηριότητα, στερείτο Παιδικής Χορωδίας αν και, πάντα, είχε στις τάξεις τού Δ.Σ. της εκπαιδευτικούς…: ο λόγος; απλούστατα, δεν έβρισκε τον κατάλληλο Μο-Παιδαγωγό…. κάτι που, τελευταία, “αλίευσε” και συγκρότησε Παιδική Χορωδία, με Μο καθηγητή Μουσικής σε Δημοτικό Σχολείο ο οποίος, μάλιστα, προέρχεται -τόσο το καλύτερο- από τα σπλάχνα της ίδιας της Χορωδίας!

6. Το έκτο εφόδιο για έναν Μο που προσέχει ένα Δ.Σ. κατά την πρόσληψη του είναι η Αγγλική γλώσσα που πρέπει να κατέχει αλλά και ει δυνατόν να έχει γνώσεις και από την Ιταλική στην οποία προσεγγίζουν η Ισπανική, η Πορτογαλική, οι της Λατινικής Αμερικής…

7. Η συνεργασιμότητα είναι ο άλλος παράγοντας που πρέπει να προσεχθεί, το έβδομο στοιχείο… Δεν προσλαμβάνεις, ως Δ.Σ., έναν θεό, που, ως νεφεληγερέτης και αστραποβρόντης, λειτουργεί, ως Δίας, φέρνοντας και εφαρμόζοντας, κατά το δοκούν, ό,τι κατεβάζει η κούτρα του… Ας φανταστούμε, ότι μια επτανησιακή Χορωδία προσλαμβάνει έναν Μο ο οποίος δεν πάει, με τίποτα -όπως είπαμε πιο πάνω- την καντάδα… Δεν λέμε, ότι αυτή η Χορωδία παίρνει έναν Αθηναίο Μο κι έχει απαίτηση να είναι κανταδόρος 100%… όταν ο ίδιος, δεν έχει τέτοιο προηγούμενο…· αλλά δεν μπορεί, αυτός ο Μος να δεχθεί να προσληφθεί, από την επτανησιακή Χορωδία, και να αρνηθεί να διδάξει και εκτελέσει ένα μίνι πρόγραμμα με καντάδες… επειδή είναι διαφορετική η κουλτούρα του… Ούτε ένας λίαν εξειδικευμένος περί το προκλασικό και κλασικό ρεπερτόριο, επειδή προσλήφθηκε από μια Χορωδία, που, δεν αρέσκεται σ’ αυτό το ρεπερτόριο ή δεν έχει τα φόντα για τέτοιο ρεπερτόριο, να προσπαθεί να το εφαρμόσει επάνω της… Προς αποφυγή όλων αυτών, γι’ αυτό απαιτείται η συνεργασία των δυο μερών, κυρίως από την πλευρά του Μου… και πριν την πρόσληψη και μετά…

8. Το όγδοο χαρακτηριστικό είναι η ορθοφωνία του Μου…· κυρίως στην Παιδική και Νεανική Χορωδία…· ένα θέμα λίαν παραμελημένο στην Ελλάδα… όταν για τη φροντιστηριακή εκμάθηση της Γαλλικής γλώσσας στο κράτος μας η προφορά είναι το άπαν…! Δεν μπορείς να προσλάβεις στα Ιωάννινα έναν Κρητικό Μο μ’ έντονη, σ’ αυτόν, την κρητικολαλιά… διότι, όπως λέει κι η παροιμία «μ’ όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις»… Προσλαμβάνουμε Μο κάτοχο 100% της Ελληνικής γλώσσας και ορθοφωνίας η οποία “υποτίθεται” ότι μιλιέται σωστά στο κέντρο της πρωτεύουσας καθενός κράτους -π.χ. στην Αθήνα και, ειδικότερα, στο κέντρο της… πλ. Συντάγματος, Κολονάκι, Ομόνοια… αν είναι δυνατόν, σήμερα, θα μου ‘πεις… ενώ μέχρι το 1970 περίπου συνέβαινε… Καλό είναι, κατά καιρούς και από το υστέρημά της μια Χορωδία, να φέρνει έναν παλιό ηθοποιό και να διδάσκει στοιχεία ορθοφωνίας… και ακόμη ακόμη και την προφορά των κυριότερων κομματιών…· πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για ξένο τραγούδι όπου, εκεί, η ξενόγλωσση καθηγήτρια είναι απαραίτητη ή κάποιος γνώστης -μέσα από τη χορωδία… Μέχρι, τότε, ένας Μος που, ενδιαφέρεται για τη δουλειά του, μελετάει ο ίδιος τα βασικά στοιχεία ορθοφωνίας… όπως π.χ. την αναπνοή…, την προφορά των συμπλεγμάτων, το “σίγμα” και το “λάμδα”, την προφορική απόδοση του μπ και ντ όταν είναι στην αρχή της λέξης ή στη μέση, το ν πριν το κ… κι όλα αυτά, όχι για να αναμένει απόλυτα την εφαρμογή τους αλλά, τέλος πάντων, για να έχουν μια ιδέα οι χορωδοί αλλά και ο ίδιος για να κερδίσει στην απόδοση…

9. Καλός γιατρός είναι αυτός που, από την πρώτη μέρα εξασκήσεως του λειτουργήματός του μέχρι την ημέρα που θα κρεμάσει τ’ ακουστικά του, διαβάζει κι ενημερώνεται συνεχώς επάνω στην επιστήμη του… Αυτό είναι και το ένατο στοιχείο, που πρέπει να προσέχει ένα Δ.Σ. αν δηλ. ο υποψήφιος Μος είναι εξελισσόμενος… ή, μια ζωή, παραμένει στάσιμος και δεν παρακολουθεί τις καινούργιες μεθόδους διδασκαλίας ή το τρέχον ρεπερτόριο ή τις “μοντέρνες” μουσικές γραφές μιας παρτιτούρας… Δεν μπορεί δηλ. ένας Μος μια ζωή -“σαράντα χρόνια φούρνιαρης”, που, λέμε- να προγυμνάζει τις φωνές των χορωδών με τις ίδιες φωνητικές ασκήσεις όπως, παλιά, οι Γυμναστές… με πρόταση, ανάταση, έκταση… όλο τα ίδια και τα ίδια…· αλλά και το ίδιο ρεπερτόριο “40 χρόνια… το βαριέται κι ο Θεός”… πόσο μάλλον οι χορωδοί και το ακροατήριο…!

10. Επίσης, ένα ακόμη σημείο που πρέπει να προσέξει ένα Δ.Σ. είναι να μην προσλάβει έναν Μο με τρεις και τέσσερις Χορωδίες… αφού, δεν θέλει και πολύ μυαλό, αρκεί να πούμε πως “δυο και τρία καπέλα στο ίδιο κεφάλι, δεν χωρούν…”. Θέλεις, αυτή την Κυριακή να συμμετέχεις στο Φεστιβάλ Ξάνθης και, ο Μος σου λέει, δεν μπορώ, γιατί, εγώ, πάω με τη Χορωδία Λέρου στη Νάουσα… Αφήνουμε την κόπωση…· αυτό, δηλ. η πρόσληψη ενός “πολυάσχολου” Μου θα συμβεί, μόνο στην ανάγκη -αν δεν υπάρχει στον ορίζοντα κάτι άλλο…- ή αν, αυτός ο Μος, είναι ο τόσο κατάλληλος και ο τόσο ενδεδειγμένος που διαθέτει κάποια άλλα προσόντα με τα οποία ισοφαρίζει την αδυναμία ανταπόκρισης του σε πρόβες και εμφανίσεις…

11. Ο κάθε Μαέστρος, αγαπητοί φίλοι, κρίνεται από τα αποτελέσματά του… Δεν πρέπει, να ξεχνάμε, ότι σε μια στρατιωτική επίθεση επιδιώκουμε να καταλάβουμε ένα ύψωμα με όσο το δυνατόν λιγότερα θύματα… Καλός Μος είναι αυτός που καταναλίσκει, ο ίδιος, λίγες δυνάμεις για να διδάξει ένα τραγούδι, και λίγες δυνάμεις καταναλίσκουν και οι Χορωδοί του για ν’ αντιληφθούν και να το κάνουν κτήμα τους αυτό το κομμάτι…· κι όλα αυτά με οικονομία χρόνου… κάτι που αναλύσαμε πιο πάνω… Εδώ, στο ενδέκατο σημείο, η μεταδοτικότητα, λοιπόν, έχει τον λόγο… Μπορεί να σκοτώνεται ένας Μος με πολύωρες πρόβες και να καταπονάει την κλάση του… (κλάση = χορωδία) και να έχει κατώτερα ή ίδια αποτελέσματα με τον συνάδελφό του, για το ίδιο τραγούδι, ο οποίος καταναλίσκει τον μισό χρόνο…· αυτό θα πει μεταδοτικότητα… την οποία έχει ανάγκη ο δάσκαλος και ο καθηγητής, ο δικηγόρος και ο φροντιστής, ο πολιτικός και ο ομιλητής, ο ιεροκήρυκας και ο… Πόσες και πόσες φορές ένας δάσκαλος δεν κρατάει τα παιδιά στα διαλείμματα παριστάνοντας τον εργατικό… με αποτέλεσμα μηδέν… αφού ο συνάδελφός του τον ξεπερνάει ως περισσότερο μεθοδικός και οργανωτικός δουλεύοντας μέσα στα χρονικά πλαίσια…!

12. Προσοχή: δεν θέλουμε Μο φανφαρόνο… που να μπαίνει στην αίθουσα της πρόβας και ν’ αρχίζει ν’ αναλύει, πώς αναπνέουμε ή πώς ποστάρουμε σωστά τη φωνή μας ή, να λέει, δεν θέλουμε λαρυγγική φωνή… κι όλα αυτά στη θεωρία όταν, όταν ο ίδιος, πρώτον δεν τα εφαρμόζει κατά το “δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις” και δεύτερο -να ‘μαστε σοβαροί- είναι δυνατόν να μάθει ο ερασιτέχνης χορωδός -πάντα γι’ αυτούς μιλάμε…- τη διαφραγματική αναπνοή και το “in posto” του επαγγελματία… όταν, όταν για Δίπλωμα μονωδίας θέλεις μια ντουζίνα χρόνια! Θα προτιμούσαμε, λοιπόν, ένα ρεαλιστή Μο, που, θ’ αφήσει τα δήθεν… στην άκρη και θ’ ασχοληθεί με το αποτέλεσμα, το οποίο αποτέλεσμα είναι, πώς θα παράγει τέλειο αρμονικό ήχο από τη χορωδία του, αδιάκριτα αν βγαίνει από τον λάρυγγα ή όχι από στρογγυλό στόμα… Κλασικό παράδειγμα: η Λυρική σκηνή που απαρτίζεται από επαγγελματίες, η οποία ουδέποτε διέθετε το καλύτερο χορωδιακό άκουσμα στην Ελλάδα, και το διέθετε ο «πενιχρών μουσικών προσόντων» Παπαγιαννόπουλος με τον ΟΤΕ του, ο οποίος παρουσίαζε για χρόνια, το τελειότερο αρμονικό άκουσμα όλων των εποχών στην Ελλάδα… με χορωδούς 100% ερασιτέχνες!

Αυτά, αγαπητοί φίλοι, και, πιστεύουμε, πως, με τ’ ανωτέρω θα προβληματίσουμε τα Δ.Σ. να σκέπτονται ανάλογα… πάντα για την ποιοτική άνοδο της Χορωδίας τους… μια άνοδο που θα προέλθει από την αρμονική συμβίωση “Δ.Σ. – Μαέστρου – Χορωδών” όπως κι έτσι, τελικά συμβαίνει… αφού ο αγνός “παρεΐστικος” τρόπος είναι ό,τι το ιδεώδες για μια ερασιτεχνική Ελληνική Χορωδία…· αρκεί να υπάρχει αλληλοσεβασμός και υπευθυνότητα στον καθένα για τον ρόλο που πρέπει να κρατήσει… Η αλήθεια είναι ότι, πλην εξαιρέσεων, το φιλότιμο των Μαέστρων είν’ αυτό που αναδεικνύει μία Χορωδία και τη φθάνει σε αξιοζήλευτα ύψη… τέτοια ύψη που να κατακτούν Ευρωπαϊκά τρόπαια!

Όμως το Δ. Σ. είναι εκείνο, που, με τις επιλογές του οδηγεί το πλοίο “Χορωδία”! Και τα Δ.Σ. δεν είναι πρέπον να οχυρώνονται πίσω από τ’ ανωτέρω πλαίσια που υψώσαμε… αφού, αυτά, αφορούν ιδεώδεις… Τα Δ.Σ. πράττουν, όπως προείπαμε, ανάλογα με το τι υπάρχει στον τόπο τους, τα οικονομικά που διαθέτουν… και “ρίχνουν νερό στο κρασί τους” αν πρέπει… για το καλό, πάντα, της πολυφωνικής μουσικής που είναι ό,τι το τελειότερο άκουσμα… Τα έξυπνα Δ.Σ., στην ανάγκη, και έναν απλό Καθηγητή Μουσικής Σχολείου τον αναδεικνύουν σε Μαέστρο Χορωδίας… αν τον περιβάλουν με την αγάπη και την ανθρώπινη ζεστασιά που αρμόζει… και τον πείσουν πως πρέπει να παρακολουθήσει σεμινάρια… Γι αυτό, δεν βάζουμε στεγανά… αλλ’ είμαστε ανοιχτοί… και πράττουμε ανάλογα…
Αγήνωρ

Υ.Γ. του “R”: Αναμένουμε και τις δικές σας απόψεις…

(541)